Etengabeko atzerapenak, bete gabeko promesak eta aurrekontu-murrizketak salatu dituzte,
Memoria-zentroa sortzeko prozesuan biktimen parte hartzea bermatuko duten mekanismoak eskatzen dituzte.
Memoria Gara hedabideen aurrean agertu da gaur, Zaramagako San Frantzisko Asiskoaren elizan martxoaren 3ari buruzko memoriala serio hartzeko eskatu die erakundeei. Inplikatutako erakundeen artean asmo-protokolo bat sinatu eta ia bi urtera, Memoria Gara-k etengabeko atzerapenak, bete gabeko promesak eta aurrekontu-murrizketak salatu ditu. Hala zehaztu du Josu Santamarinak, Julen Diaz de Argote, Andoni Txasko, Nerea Martinez Aranburuzabala, Celia de Vicente eta Txema Floresekin batera. “Zoritxarrez, izoztuta dagoela esan behar dugu. Borondate politikorik eza antzematen dugu eta horrela izan da azken urteotan. Ez zaigu inoiz idatzizko dokumenturik eman, eta dena hitz onak izan dira beti. Ikusten baduzue, inoiz ez da izan ekitaldi publikorik, ezta idatzizko dokumenturik ere, proiektua bultzatu duten erakundeak guk ordezkatzen dugun alderdi sozialarekin batera agertzen direnik”, azaldu dute.
Egoera horren aurrean, Memoria Gara-k azpimarratu du beharrezkoa dela prozesu horretan biktimen parte-hartzea bermatuko duten mekanismoak gaitzea. Ildo horretan, gogorarazi dute duela urtebete baino gehiago lankidetza-hitzarmen bat sinatzeko proposamen bat igorri ziotela Gogora Institutuari. Proposamen horrek alde guztien oniritzia zuen, baina hamabi hilabete geroago ez da sinatu.
“Gure eskua luzatuta dago oraindik. Serio hartu behar dute, eta azkar eratu behar dituzte fundazioa eta patronatua. Memoria Gara- k eta Martxoak 3- k proiektu hau sortzeko prozesu osoan parte hartuko dutela bermatuko duten parametroetan egin behar dute, eta abian jartzeko baliabide material eta ekonomiko nahikoak eman behar dizkiote. Guztion artean eraikiko dugulako, edo ez da izango. Epeak ez dira ezarri ezta metodologia ere eta biak dira oso garrantzitsuak. Ezin dugu beste urte bat hutsean pasatzen utzi. Eta badoaz bi”, gaineratu dute.
Ez-betetzeen artean, Memoria Gara-k nabarmendu du murriztu egin direla Eusko Jaurlaritzak memoria-zentro hori sortzeko aurreikusitako partidak. Hala, 2022an 485.000 euroko aurrekontua egin zen (horietatik zero gastatu da), eta 2023rako aurrekontua 290.000 eurokoa da. Desagertu diren partiden artean, hain zuzen ere, Martxoak 3rekin eta Memoria Gara-rekin hitzarmen bat sinatzeko partida dago, bi helburu argi zituena: batetik, biktimek espazioa sortzeko prozesuan parte hartzea bermatzea, eta, bestetik, Gogora Institutuari lagatzea Martxoak 3 elkarteak duen materiala, azken hamarkadetan biltzen joan dena.
Bestalde, memoria-zentroa zuzendu behar duten fundazioa eta patronatua oraindik eratu gabe daudela gogorarazi dute. Hilabeteetan zehar, erakundeek baloiak bota dituzte kanpora, fundazioa eratzeko zailtasun juridikoak argudiatuz. Baina, egia esan, uztailaz geroztik, Eusko Jaurlaritzak aldeko txosten juridikoa du, eta ontzat ematen du fundazioa sortzea. Baina arlo horretan ere ez da urratsik egin. “Eta, ildo horretan, ohartarazpen bat egiten dugu: ezin dituzte estatutuak onartu eta ezin dute Fundazioa sortu Martxoak 3ren eta Memoria Gara-ren oniritzia izan gabe. Ezin gara lorontziak izan horrelako proiektu batean. Esan bezala, prozesu horretan biktimen parte-hartzea bermatuko duten mekanismoak ezarri behar dira”, adierazi dute.
Bitartean, Martxoak 3ri eta Memoria Gara-ri San Frantzisko elizaren barrura sartzea eragozten jarraitzen zaie; gaur egun, eraikin fantasma da, abandonatua, itxia eta jarduerarik gabea. Azken urtean programatu diren ekimen guztiak (11a 11etan espazioaren diseinu jardunaldia, vermouth musikatua, eta abar) barruan garatzeko ideiarekin sortu ziren, espazio horri bizitza emanez joateko. Halaber, martxoaren 3ko memoriari buruzko abestiak konposatu dituzten bi musika-talderen (Callejón de Cachán eta MICE) bideo klipak barruan grabatzeko eskaerak jaso dira.
“Kasu guztietan EZ bat jaso dugu erantzun bakoitzeko. Eta duela bi urte ateak itxi zituen erakusketa iraunkor bateko jaiotzak hor daude oraindik, lekualdatzeko zain” gogoratu dute.
